Serwisy społecznościowe w pierwszej kolejności kojarzą nam się z globalnymi aplikacjami, które, konkurując ze sobą, dostarczają coraz to nowsze rodzaje treści swoim odbiorcom. W Internecie możemy jednak zaobserwować również mniejsze, bardziej wyspecjalizowane serwisy, do których należą choćby rozbudowane fora służące na co dzień specjalistom z określonych dziedzin. W zasadzie każdy z nas może założyć taki serwis. Oto jak zadbać o ramy prawne własnego portalu społecznościowego.
Rodzaj i funkcje serwisu
Z perspektywy prawnej, udostępniając serwis społecznościowy w Internecie, będziesz świadczyć usługę drogą elektroniczną. Stąd podstawą prawną serwisu będzie regulamin. W moim artykule na temat regulaminu sklepu internetowego opisałem wybrane i zarazem kluczowe elementy takiego dokumentu.
W pierwszej kolejności należy sobie odpowiedzieć na pytanie, czy dostęp do serwisu będzie płatny, czy darmowy. W przypadku serwisu płatnego jako usługodawca będzie trzeba sprostać większej liczbie wymogów prawnych niż w przypadku wariantu darmowego. W szczególności konieczne będzie wzięcie pod uwagę realizacji ustawowego prawa do odstąpienia od umowy oraz przygotowanie się na rozpatrywanie reklamacji w kontekście zgodności produktu z funkcjami komunikowanymi użytkownikom. Co więcej, z uwagi na wdrożenie mechanizmu płatności za dostęp do serwisu, będzie należało spełnić określone wymogi z perspektywy ochrony danych osobowych. To samo, tylko w adekwatnym zakresie, będzie miało zastosowanie w przypadku, gdy dostęp do serwisu będzie darmowy, lecz będziesz udostępniać w nim dodatkowe, płatne treści.
Ponadto zakres wymogów prawnych, które należy spełnić, jest zdeterminowany przez funkcje dostępne w serwisie. Obowiązek logowania się do konta użytkownika to standard. Konta te dysponują jednak bardzo zróżnicowanymi funkcjami – od prostych forów, w ramach których można tworzyć posty w ramach ściśle określonych obszarów tematycznych, po rozbudowane serwisy rangi Facebooka, które oferują rozbudowane profile użytkownika, możliwość udostępniania wielorakich treści, tworzenie wydarzeń oraz otwartych lub zamkniętych grup tematycznych.
Precyzyjny opis funkcji serwisu
Po tym, jak ustalisz zakres funkcji, w które chcesz wyposażyć swój serwis społecznościowy, skup się na ich odpowiednim odzwierciedleniu w regulaminie. Nie wystarczy, jeżeli wskażesz krótko, np. że serwis jest poświęcony wymianie wiedzy i doświadczeń wśród specjalistów z branży marketingu internetowego. W regulaminie należy czytelnie określić wszystko, z czego użytkownik może korzystać.
Proponuję rozpocząć od wspomnianego już konta użytkownika. W tym przypadku należy opisać, w jaki sposób użytkownik może założyć takie konto i jakie dane są do tego wymagane. Następnie określić, jakie możliwości daje posiadanie konta użytkownika w Twoim serwisie i jak użytkownik może z nich skorzystać. Dobrą praktyką jest także doprecyzowanie, w jaki sposób użytkownik może zamknąć swoje konto i z jakimi konsekwencjami się to wiąże.
Dodatkowo, czymś co często występuje w serwisach, jest funkcja doceniania zaangażowania danego użytkownika i nadawania mu w ten sposób coraz to nowych stopni, nazw czy chociażby oznaczeń przy nicku. Jeżeli planujesz taką funkcję, postaraj się szczegółowo określić zasady przyznawania tych wyróżników, ich stopnie oraz ewentualne przypadki, w których użytkownik może utracić ów uprzywilejowany status. O wszelkiego rodzaju przewinieniach ze strony użytkowników, powiemy sobie w dalszej części artykułu.
Następnie, w zależności od tego, jakie udostępniasz funkcje, musisz je przejrzyście opisać. Dla przykładu, jeżeli każdemu użytkownikowi umożliwiasz tworzenie wątku oraz komentowanie wątków innych użytkowników, wytłumacz w regulaminie, jak należy to robić. Jeżeli natomiast umożliwiasz każdemu użytkownikowi dodawanie komentarzy do wątków, lecz tworzenie własnego uzależniasz choćby od liczby dodanych wcześniej komentarzy, również należy zawrzeć taką informację.
Generalnie, jeżeli korzystanie z jakiejkolwiek funkcji uzależniasz od spełnienia określonego warunku przez użytkownika, zaznacz to jasno w regulaminie.
Przejrzysty opis warunków korzystania z serwisu
W kolejnym kroku skup się na określeniu zespołu reguł, jakimi użytkownik powinien się kierować, korzystając z serwisu. Bezwzględnie będą to normy wynikające z powszechnie obowiązującego prawa, których złamanie może grozić odpowiedzialnością karną lub cywilną. W tym też zakresie na początku 2024 r. zostały wprowadzone m.in. zasady moderowania treściami publikowanymi w serwisach społecznościowych. Temu tematowi poświęciłem koleją sekcję tego artykułu.
Prócz publikowania treści zgodnych z prawem, możesz też wymagać od użytkowników, aby ci respektowali zasady kultury osobistej, dobre obyczaje oraz wzajemnie się szanowali. Generalnie, aby korzystali z serwisu w dobrej wierze. Co ważne, wśród warunków możesz wskazać w zasadzie wszystko, czego oczekujesz od użytkowników portalu, przy czym nie mogą to być normy sprzeczne z prawem lub też naruszające prawa lub dobre imię innych użytkowników lub też osób trzecich.
Ważne też, aby w regulaminie określić sankcję za niestosowanie się do postanowień regulaminu. Tutaj sytuacja wygląda podobnie, jak z warunkami. Sankcje mogą być dowolne, chyba że są sprzeczne z prawem lub też naruszają prawa i dobre imię innych osób. Najczęściej będzie to jednak nic innego jak „ban” na czas określony lub nieokreślony. Można też jednak na przykład „obniżyć” nadaną wcześniej rangę/ocenę użytkownika lub ograniczyć dostęp do określonych zasobów serwisu.
Moderowanie treścią
Od 17 lutego 2024 r. obowiązuje unijne rozporządzenie, tzw. Akt o Usługach Cyfrowych, które nakłada obowiązek m.in. na prowadzących serwisy społecznościowe, aby ci moderowali treści udostępniane przez ich użytkowników. Prócz ogólnych wytycznych polegających na zakazie publikowania treści niezgodnych z prawem, które już obowiązywały w polskim prawie, unijna regulacja dodała także obowiązek wprowadzenia rozwiązań pozwalających na zgłaszanie treści niezgodnych z prawem. Jeżeli jako moderator zdecydujesz się zablokować jakiegoś użytkownika lub usunąć udostępnioną przez niego treść, która okazała się niezgodna z prawem, masz obowiązek uzasadnić tę decyzję i umożliwić temu użytkownikowi odwołanie się od niej.
Co więcej, Akt o Usługach Cyfrowych wymaga od operatorów platform, aby ci udostępniali przejrzyste informacje na temat zasad moderacji i działania algorytmów, jak również punkty kontaktowe zarówno dla użytkowników, jak i organów kontrolnych. Ponadto, zmieniają się zasady publikowania reklam na stronie internetowej poprzez obowiązek określenia, czy reklama jest targetowana oraz kto jest reklamodawcą i płatnikiem.
W praktyce wygląda to w ten sposób, że każdy operator serwisu społecznościowego musi wdrożyć kanał zgłaszania treści niezgodnych z prawem, jak również kanał, przez który autorzy zgłoszonych treści będą mogli przesłać swoje skargi na działania moderacyjne. Dodatkowo, na stronie internetowej serwisu będzie należało wskazać pełne dane kontaktowe operatora, a w przypadku publikacji reklam, będzie je należało oznaczać zgodnie z zasadami wskazanymi w rozporządzeniu.
Pozostałe obowiązki
Prócz powyższych kwestii w regulaminie należy określić wymagania techniczne, które są niezbędne do korzystania z serwisu. Norma ta wynika wprost z ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną, natomiast w dobie szerokiego obecnie dostępu do Internetu, może się wydawać zbędną formalnością. Jako uzasadnienie można tu wskazać fakt, że ustawa, która ja wprowadziła, pamięta jeszcze czasy Windowsa XP i dźwięk modemu podczas łączenia się do sieci (2004 r.). W praktyce w regulaminie należy określić, na jakim urządzeniu oraz z jaką przeglądarką będzie działał serwis internetowy.
Poza wymogami technicznymi w regulaminie należy opisać, w jaki sposób dojdzie do zawarcia z użytkownikiem swoistej umowy dostępu do serwisu internetowego oraz w jaki sposób może on ją rozwiązać. Jak pisałem na wstępie, zakładam, że serwis będzie wyposażony w konto użytkownika, zatem za moment zawarcia umowy będzie należało rozumieć chwilę utworzenia konta i zarazem akceptacji warunków serwisu. Kwestia rezygnacji z dostępu do serwisu i rozwiązania umowy może być określona dowolnie, byle nie stwarzała sytuacji, ani też nie powodowała nawet wrażenia, że użytkownik nie ma możliwości usunięcia konta. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby sposób usunięcia konta był dwustopniowy. W pierwszym użytkownik zamrażałby dostęp do swojego konta. Natomiast dopiero w drugim kroku, jeżeli użytkownik ten nie zalogowałby się do swojego konta dajmy na to przez miesiąc od zamrożenia, dochodziłoby do faktycznego usunięcia konta. W takim wypadku dobrą praktyką będzie też przedstawienie użytkownikowi skutków usunięcia konta.
Ostatnim z warunków jest obowiązek przewidzenia kanału zgłaszania reklamacji oraz ich rozpatrywania. Nie chodzi tu jednak o reklamacje związane z moderacją serwisu, a z samym jego działaniem. Tak jak pisałem we wstępie, jeżeli za pośrednictwem serwisu oferujesz treści płatne, zadbaj o to, aby reklamacji można było dokonać w przystępny sposób. Wszak, jeżeli użytkownik zgłasza zastrzeżenia do działania serwisu, można to potraktować jako cenną uwagę, choćby wówczas, gdy któraś z funkcji działa nieprawidłowo, co pozwala szybko wyeliminować błąd. Natomiast, jeżeli zgłosi się do Ciebie niezadowolony klient, który nabył np. miesięczną subskrypcję, która nie działa, jak należy, należy się liczyć względem niego z odpowiedzialnością finansową.
Dane osobowe
Oprócz regulaminu serwis społecznościowy powinien być wyposażony w politykę prywatności oraz – jeżeli śledzisz ruch użytkowników – w politykę cookies.
Obydwa dokumenty należy traktować jako swego rodzaju broszurę informacyjną na temat celu, sposobu i zakresu, w jakim przetwarzane są dane osobowe użytkowników serwisu. W przypadku polityki prywatności należy dodatkowo poinformować m.in. o prawach, które przysługują użytkownikom oraz pozostałych warunkach, które wprost wynikają z RODO.
W przypadku polityki cookies wszystko zależy od rodzaju ciasteczek, które działają w serwisie. Jeżeli są one niezbędne do korzystania ze strony, można ograniczyć się do absolutnego minimum w postaci wytłumaczenia, jakie są to pliki cookies oraz jak użytkownik może wyczyścić swoją przeglądarkę. Jeżeli jednak za ich pośrednictwem śledzisz ruch użytkowników w serwisie, wówczas należy rozważyć, czy korzystając z ciasteczek, dochodzi od przetwarzania ich danych osobowych. Wówczas polityka cookies powinna spełniać wszystkie wymogi przewidziane dla polityki prywatności.
PS. Dołącz do newslettera Rebiznes. 1 mail w tygodniu. 0 spamu. Zobacz
PS 2. Chcesz skontaktować się z autorem tekstu? Dane kontaktowe znajdziesz na Konopka Legal.
